Blog: Wat is het belang van natuur voor jou?

Als wandelcoach en opleider in en met de natuur ben ik voorstander van natuurbeleving, van mensen laten ervaren dat ze onderdeel van die natuur zijn en hen enthousiast maken om meer te willen weten van de natuur. In de verwachting dat dat ook iets verandert in hun gedrag, in hun keuzes. Want we zijn óók afhankelijk van die natuur, het is de basis van ons bestaan. Dat besef zou toch tot heel andere keuzes moeten leiden? Tijdens Corona is gebleken dat mensen massaal de natuur opzochten omdat het hen ontspanning gaf, ze zich er beter door gingen voelen. Helaas niet altijd met respect voor de natuur. Loslopende honden en plastic verpakkingen horen niet in de natuur (ook niet in de stad overigens). De natuur als omgeving voor de mens?

Het gaat niet goed met de natuur in Nederland. Ondanks alle mooie initiatieven en voornemens zijn het steeds andere dingen die voorrang krijgen als het erop aankomt. Concreet betekent het dat we veel minder insecten zien en dus minder vogels die voor hun voedsel afhankelijk van ze zijn. De vegetatie wordt steeds eentoniger want overal hetzelfde aangepast aan veel te veel stikstof. Eikensterfte op de Veluwe vanwege mineralen tekort en met elke eik alleen al gaat een heel ecosysteem verloren.

Welke grondhouding ten aanzien van de natuur hebben we nu nodig? Ik bespreek hier kort 3 van de 6 natuurgrondhoudingen die zijn geformuleerd door milieufilosoof Wim Zweers in ´Participeren aan de natuur´ (1995).

We zijn nu vooral despoot. De despoot gaat uit van een onuitputtelijke natuur waaruit naar hartenlust te oogsten is. Het technologische vernuft van de mens heeft op alle problemen een oplossing er zijn geen grenzen aan de groei. Het Griekse en christelijke denken is de basis van deze opvatting. De natuur is er voor de mens.

We denken echter dat we rentmeester zijn. De rentmeester heeft verantwoordelijkheid af te leggen aan de eigenaar van de natuur. Dat is ´de Schepper´ in de joodse, christelijke en islamitische traditie en ´onze kinderen´ in de seculiere opvatting van rentmeester. De mens beheert de natuur en heeft het vruchtgebruik. Behouden wat er is en er goed voor zorgen is typisch voor deze houding. Maar ook deze houding is Antropocentrisch, de natuur komt ook hier op het tweede plan en heeft geen eigenwaarde.

De participant maakt deel uit van de natuur die zelf een intrinsieke waarde heeft. We zijn met de natuur verbonden zijn deelhebber van de natuur. De mens bestaat omdat al het andere bestaat. Alles is een onderdeel van het grotere geheel. De mens hoort zich te gedragen als onderdeel van het geheel en niet door te gaan met het onderwerpen van de natuur. Dit is een Ecocentrische houding waarbij het ecosysteem centraal staat waar de mens deel van uitmaakt.

Ik ben er van overtuigd dat we naast het bieden van natuurbeleving ook meer het gesprek moeten aangaan over hoe wijzelf de natuur zien. Hoe we denken ons ertoe te verhouden en hoe we de urgentie beleven van de achteruitgang die het gevolg is van ons handelen. En, niet onbelangrijk, wat kunnen we zelf doen? Dat gesprek kan in natuurexcursies, in wandelingen en ook in wandelcoaching. De natuur is te waardevol om geen waarde te hechten aan een dialoog over haar. (En mét haar, maar dat is voer voor een andere blog).

Over Jettie van den Houdt
“Ik werk in en met de natuur aan communicatie en ontwikkeling van mensen.” Ir Jettie van den Houdt is een Wageningse bioloog met nascholing in training en coaching. Ze werkt graag met groepen en teams aan hun vaardigheden, talenten en waarden. Een cursus excursietechniek voor natuurgidsen of een teambuilding voor jouw team, in de natuur worden de beste resultaten behaald. Daarnaast draagt ze haar expertise met werken in en met de natuur met plezier over aan iedereen die in haar/zijn werk coacht in trainingen wandelcoaching. Ze werkt samen met een filosofe in filosofische wandelingen voor een gesprek op niveau in de natuur. Natuurlijk maakt ze als bioloog gebruik van haar kennis van de natuur om processen een extra impuls te geven.