Monumentaal Medel: openluchtheiligdom gewijd aan de zon
Eind november 2023 waren we bij een heel boeiende en inspirerende lezing in Zinder. Het onderwerp was het op Medel (Tiel) opgegraven heiligdom uit de bronstijd (4000 jaar geleden). De spreker archeoloog Cristian van der Linde (BAAC) wist zijn enthousiasme goed over te brengen op de volle zaal.
4000 jaar geleden leefden er al boeren op de vruchtbare gronden langs de Rijn. Het was een heel dynamisch rivierengebied waar Rijntakken vrij spel hadden, geregeld een andere loop kozen. Het landschap was divers met vele waterpartijen en bossen. De Rijn zorgde toen ook voor verbinding en uitwisseling tussen centraal Europa en noordwest Europa tot aan het Verenigd Koninkrijk aan toe, mensen legden enorme afstanden af.
De plek waar gegraven is, ligt naast bedrijventerrein Medel, dat ze nog groter willen maken. In de bronstijd verlandde hier een rivierarm. Aan beide zijden van de restgeul zijn woon- en begraafplaatsen aangetroffen; boerenerven, een grafveld, grafheuvels en een randstructuur met openingen (om in ieder geval één van de grafheuvels). Ongeveer 8 eeuwen lang hebben hier mensen geleefd en hun overledenen begraven. Archeologen troffen de afgelopen jaren ongeveer 80 dode personen en een miljoen vondsten aan, dit alles in een laag grond van 20 a 30 cm dikte. De graven verschillen veel van elkaar, je ziet er het individu in terug. De ringstructuur met 10 openingen om de grafheuvel is de eerste in Nederland gevonden kalender, ofwel een natuurkundig observatorium. Het geheel wordt omschreven als een ritueel landschap. Het heiligdom was gewijd aan de zon. De kalender hielp de boeren bij het volgen van de seizoenen en het maken van plannen. Op lijnen getrokken door de openingen lagen ook rituele voorwerpen, zoals slijpstenen en een heel bijzondere glazen kraal uit Mesopotamië.
Cristian gaat door met onderzoeken wie hier leefden en wat de relatie is met vergelijkbare rituele landschappen, zoals Stonehenge in Engeland. Vraag is ook hoe we met deze bijzondere historie in Tiel willen omgaan. Zo’n openluchtkalender, als plek voor samenkomst, vieringen en rituelen, lijkt me wel weer wat!
