Het splitsingspunt: Rhenus versus Vahalis

Bij Millingen aan de Rijn splitst de Rijn zich in twee lopen: de Neder-Rijn en de Waal. Dit splitsingspunt ligt 1 kilometer na de plek waar de Rijn Nederland Deltaland binnenkomt. Een plek waar iedere Nederlander geweest moet zijn!

Deze splitsing was er al in de Romeinse tijd, ook toen scheidde hier het water van de Rhenus en de Vahalis. De Neder-Rijn en de Waal hebben veel met elkaar gestreden. Het ene moment bevatte de één het meest water en na een paar hoogwaters was de ander de grootste. De Rijn was duidelijk de grootste rivier rond het begin van de jaartelling; daar kwam de grens van het Romeinse Rijk (de Limes) te liggen. In de 4e eeuw werd de Waal sterker. Tijdens een periode met hevige overstromingen ontvluchtte de bevolking het rivierdal.

In de 16e eeuw was de Waal duidelijk het wijdste water geworden. De Rijn was nauwelijks meer bevaarbaar. Wat meewerkte, was dat in 1421 tijdens de Elizabethvloed de zee tot ver in het binnenland drong (tot Gorinchem). Dat maakte de tocht van de Waal naar zee aanzienlijk korter. Het water stroomde sneller, de Waal werd dieper en kon meer water bevatten, ten koste van de Rijn. Voor de Hanzesteden langs de IJssel was de teloorgang van de Neder-Rijn een grote bedreiging. Om te kunnen blijven varen, wilden zij een kanaal graven tussen de Waal en het deel van de Neder-Rijn dat nog wel bevaarbaar was. De steden langs de Waal, zoals Nijmegen en Dordrecht probeerden dit te verhinderen. Zij waren tegen een scheepvaartkanaal, maar wel gebaat bij een waterlinie langs het fort bij Pannerden, die de oprukkende Franse legers tegen te houden. Met schop en kruiwagen werd in 1706 een 3 km lange kanaal gegraven vanaf de Neder-Rijn bijna tot aan de Waal. Bij het eerstvolgende hoogwater ontstond de nieuwe waterverbinding. Het Pannerdensch kanaal was geboren, het splitsingspunt van Rijn en Waal lag nu 10 km westelijker.

De oude, verzande Rijnloop, die bij Lobith afsplitste van de Waal, verloor z’n functie en wordt nu het Rijnstrangengebied genoemd. Hier ligt een compleet rivierenlandschap. De Oude Rijnloop stroomde nog bijna 300 jaar mee bij hoogwater. De oude Rijnstrangen werden in de jaren ’60 definitief ingedijkt. In de toekomst zou dit gebied weer gebruikt kunnen worden om mee te stromen bij hoogwater (‘ruimte voor de rivier’).