Column Marthe Fuld: Delta
Mijn belangstelling voor ons rivierenlandschap werd gewekt toen ik met een helikoptertje boven ons land mocht vliegen en zag hoe de rivieren door ons landschap krioelen. Daar wilde ik meer van weten en nu schrijf ik er een boek over. Dat schrijven is een geweldige ontdekkingsreis door ons Nederlandse landschap.
Neem bijvoorbeeld de Linge. Ze zeggen dat het de langste rivier is van Nederland. Hij begint vlakbij Duitsland en eindigt voorbij Gorinchem. De Linge legt op die reis ruim honderd kilometer af. Maar eigenlijk is het helemaal geen lange rivier. Het stuk ten oosten van Tiel bestaat grotendeels uit een aaneenschakeling van oude sloten en kanaaltjes. Pas het deel van de Linge tussen Tiel en Gorinchem, dat ook langs Leerdam stroomt, is wel een rivier. Of beter gezegd: het is een riviertak. Dit deel van de Linge is oorspronkelijk een zijstroom van de Waal. Doordat deze Waaltak in de veertiende eeuw bij Tiel werd afgedamd, begon de Linge een zelfstandig leven. Door deze oude Waaltak met het nodige spit- en graafwerk aan andere waterlopen te verbinden, is het de lange rivier geworden die we nu kennen.
Of neem de Lek. Lang was de Lek een nietig zijstroompje van de machtige Oude Rijn. Het Lekstroompje stelde niet veel voor, want het liep dood tussen de bosschages in het zompige veenlandschap op de grens van Utrecht en Holland in de buurt van Vianen. Tot rond het jaar 300 bij flink natuurgeweld via de veenriviertjes in het gebied een verbinding ontstond tussen een kreek die zeewater het land invoerde en dat nietige Lekstroompje. Zo werd de rivier die naar zee stroomt en die wij tegenwoordig als Lek kennen, geboren.
Dit zijn twee voorbeelden die het onnavolgbare gekrioel van de rivieren in onze delta verklaren: in de loop der eeuwen is veel veranderd en nam het water zijn loop. Dat kwam door natuurgeweld en door mensenhanden. De rivier werd steeds anders en zal vast nog weer anders worden.
Marthe is beeldend kunstenaar en schrijfster uit Den Haag. Tweede helft 2021 verschijnt van haar een boek over de Rijn-Maasdelta.
