Het effect van langsdammen in de Waal op het onderwaterleven

Frank Collas

Vrijdagavond 8 november 2019 had buurtvereniging Zennewijnen een interessante gast: Frank Collas is al 5 jaar betrokken bij de langsdammen, hij is er zelfs op gepromoveerd.

De langsdammen zijn in plaats van de kribben neergelegd in de binnenbochten van de Waal. In tegenstelling tot de kribben, die haaks op de stroming staan, liggen deze parallel. Zo is een oevergeul ontstaan van 80 meter breed, zo breed als de IJssel.

Foto: https://beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat , Ruimte voor de Rivier

Een algemeen probleem is dat de rivierbodem de afgelopen eeuw 1 à 2 meter is gedaald (door kanalisatie). Het water is mee gedaald en zo ook het grondwater in de aangrenzende uiterwaarden.

Profiel van een langsdam

Elke 4 minuten en 41 seconde komt in de Waal een schip langs (Bij Lobith gemeten). Vissen bevinden zich vrijwel continu in een ‘wasmachine’, in de klotsbakken tussen de kribben. Een vis kan hierdoor niet anticiperen op de toekomst. Dit kost de dieren veel energie, die ze niet kunnen gebruiken voor voortplanting en eten zoeken. Gevolg is dat er minder vissen zijn. De langsdammen houden de effecten van de scheepvaart tegen.

De voordelen in de oevergeul, achter de langsdammen:

• Langzame stijging en daling van het water
• Verschil in waterstand is gehalveerd
• Het is het muisstil (in relatie tot de hoofdgeul). Dit is heel belangrijk voor vissen, want zij vinden elkaar d.m.v. geluid.
• Er is veel variatie in bodemmateriaal

Deze soorten zijn o.a. teruggekomen bij de langsdammen:

• Veenwortel
• Zomersneeuw (schoraas)
• Rivierrombout (meer dan op andere plekken)
• Rivierprik (meer larven) en waarschijnlijk eerste voortplantingsplek in de Waal

De soortenrijkdom van vissen is door de langsdammen gestegen, waaronder rivierprik, sneep, serpeling. De exoten zijn gelijk gebleven.

Filmpje over sportvissen bij de langsdammen:

Grootste winst lijkt dat de oevergeulen het hele jaar door stromen, terwijl de nevengeulen in de uiterwaarden steeds vaker droogvallen; de ultieme schuilplaats voor vissen dus! Frank Collas: “De langsdammen zijn vanuit natuur bezien een heel goede ingreep, de optima van dieren zijn nog niet bereikt…”

Tekst: Emmie Nuijen