In het spoor van Jac. P. Thijsse langs de Oude IJssel

Een fiets- en wandeltocht, samengesteld door Lies Visscher-Endeveld van de Stichting Leven met de Aarde met hulp van Jo Louppen. Ter begeleiding van deze tocht is een boekje in de maak: de Rivierduingids.

Jac. P. Thijsse deed eind augustus 1915 de plaatsen Dieren, Doesburg, Drempt, Hoog-Keppel, Hummelo, Laag-Keppel, Doetinchem, Gaanderen, Terborg, Silvolde, Ulft, Gendringen, Landfort, Gendringen, Zeddam, Kilder, Wehl, en vervolgens weer Laag-Keppel, Drempt, Doesburg aan. Op de dag erna ging hij weer naar Dieren. We beschrijven zoveel mogelijk de route zoals hij die reed en bieden ook een paar alternatieven aan. We hebben immers nu fietspaden die langs nog mooiere plekken gaan.

U kunt proberen die lange tocht, een fietstocht van ongeveer 100 kilometer, te evenaren en u in te leven in de oude tijd, maar u kunt ook in uw eigen tempo de tocht in delen doen, zelf ommetjes erbij bedenken. Een hulp zijn de adressen van “Vrienden op de Fiets”, of maak een afspraak met één van de gezellige B&B’s.

Het volgen van het Spoor van Jac. P. Thijsse is meer dan alleen maar eenzelfde weg gaan. Het kan een beweging zijn om anders te gaan leven. Wij horen graag of dit u aanspreekt, of u geïnspireerd bent voor een vervolg, welke verhalen u onderweg heeft gezien, gehoord en gemaakt. U kunt zich aansluiten bij deze beweging: in het Spoor van Jac. P. Thijsse. Het is altijd mooi om daarbij het Verkade album De IJsel bij de hand te hebben.

De route is opgedeeld in 5 deeltrajecten.

DEELKAARTEN:

We starten onze fietstocht in Dieren.
Daar komen we per trein, bus, fiets of auto. De auto kan worden geparkeerd bij het station, of iets verder op de route. U kunt bij het station een OV-fiets huren. Ook in Gaanderen, Terborg en Wehl zijn treinstations. We schrijven de straatnamen en plekken die Thijsse ook genoemd heeft vet. Als er wetenswaardigheden zijn, schrijven we die in schuinschrift in een ander kleurkader. Wilt u het niet lezen dan is overslaan makkelijk. We schrijven de naam van de plaats waar we zijn iets groter en ook vet, zodat u, als u elders in de route wilt starten, makkelijk ziet waar dat begint. Soms beschrijven we meer alternatieven. U maakt dan ter plekke een keuze. Mogelijkheid 1 duurt langer dan mogelijkheid 2. We gebruiken “Je, U en We” door elkaar. Kijk goed uit, het is hier en daar erg druk. Let u onderweg ook op hoe de namen van de wegen te maken hebben met het landschap en het culturele menselijk gebruik? … dijk… bergweg … en zo meer. Deze noteren is aantrekkelijk, wij zijn blij met uw waarnemingen, stuur ze naar levenmetdeaarde@live.nl.
Vindt u 100 km te ver voor één dag? De route is in 5 trajecten verdeeld. Van de trajecten zijn deelkaartjes te vinden op de website: www.struingids.nl

Onderweg kunt u gebruik maken van gastgezinnen van “Vrienden op de Fiets”. Deze vindt u in Dieren (6), Doesburg (7), Drempt, Hummelo, Doetinchem (8) Gaanderen (3) Etten (2) Gendringen (7) Megchelen, ‘s-Heerenberg (2) Kilder, Wehl(2) Een lidmaatschap is 8 euro per jaar, een overnachting met ontbijt 22,50 p.p.

Het is onduidelijk vanwaar in Dieren Thijsse en zijn vrouw precies de tocht startten. Zij rijden de heuvel af richting het oude Dieren. Een Dierenaar wist ons te verzekeren dat Thijsse vrijwel zeker in het hotel tegenover het station geslapen moet hebben. Daar was in die tijd de enige mogelijkheid om te overnachten. Wie het anders weet, mag het zeggen.

Bij NS station Dieren vertrekken we aan de noordkant richting Westen: tegenover het station Koningin Julianaweg, 1e links Prins Bernhardlaan, 1e links Prinses Beatrixlaan, rechts Harderwijkerweg op, na ong. 150 meter voor eetcafé ”Het Schilderij” links de Burg.Bloemersstraat in. Bovenaan links. Tegenover de achterzijde en parkeerterrein van Zorgcentrum Hofstaete, rechtsaf: Schapenbergweg. U bent nu in “de Hof van Dieren”.
Toen wij op de Schapenbergweg fietsten, de Hof van Dieren in, ging die over in een grindachtig zandpad. We zijn één van de laatsten die over de onverharde unieke oude weg reden, want ze is de dag erna voorzien van betonplaten. Hier hebben we Ellen en Karel Lasschuit ontmoet. Zij informeerden ons over de oude wegen.
De Schapenbergweg gaat over in de Zuidlaan. Als we bij de Langejuffer, de eerste geasfalteerde dwarsweg, zijn: links de Langejuffer op.

Hier is na alle modernisering ten behoeve van het autoverkeer nog de enige extra mogelijkheid te voet of met de fiets over het spoor te gaan. Thijsse is vrijwel zeker ook deze route gegaan Het is in die tijd namelijk de enige weg naar Doesburg.
Over het spoor gaan we rechts over betonplaten even parallel aan het spoor, dan links richting de Zutphensestraat.
U heeft hier twee mogelijkheden:
1. U steekt over om te kijken hoever u kunt komen over de oude klinkers van de Hofstetterlaan,
Over deze klinkers reed Thijsse. Vroeger kwam je via deze klinkers bij de schipbrug te Doesburg.
Verderop eindigt een geasfalteerde weg in een weiland. Ga terug, steek de N348 over en vervolg de weg als bij 2.

2. Blijf aan de noordkant van de drukke weg N348, Zutphensestraat.

U rijdt links richting Dieren-Centrum onder de verkeerstunnel door, langs het nieuwe park. U ziet aan de rechterkant de wijngaard Domein Hof te Dieren. Aan het eind van deze laan met mooie lantaarns ziet u rechts de Koningsmuur. We steken over en gaan rechts de Doesburgsedijk op. Waar de muur naar rechts buigt, zien we onderaan de Ruitersbeek.
We zien links bij de flatwoningen een mooie wilde tuin, in de hoek grenzend aan de Ruitersbeek. In voorjaar en zomer kunt u genieten van bloemenpracht. Het is wat gevaarlijk, maar wanneer het verkeer het toelaat kunt u een kijkje nemen bij het informatiebord aan de overkant van de weg, bij Koningsmuur en Ruitersbeek. Verder langs de Doesburgsedijk staat een wilde vegetatie, o.a. veel distels. Als we er rijden zien we weinig insecten, slechts één distelvlinder.

Aan het einde van de Doesburgsedijk oversteken bij het verkeerslicht en linksaf richting Doesburg. We fietsen over de Lamme IJssel/Dierense Hank.

U heeft hier twee mogelijkheden:
1. U slaat rechtsaf ruim voor de huidige IJsselbrug: Dierensedijk. U gaat kijken bij de plek waar de schipbrug was. U rijdt onder de bomen door tot aan de rivier, alwaar het heerlijk picknicken is. De brug kwam aan de overzijde recht voor de Koepoortstraat uit. Schuin links de Jachtwerf die 100 jaar geleden al bestond.
Rijd dezelfde weg terug, aan het einde rechtsaf.

2 U gaat bij de Ellecomsedijk N317 verder, de brug over.
Wanneer u over de brug rechts aanhoudt kunt u de huizen die Thijsse ook zag bewonderen en onderaan een kijkje nemen bij de scheepswerf. Het witte huisje geschilderd door Wenckebach is niet meer te vinden. U staat bij de plek waar de schipbrug lag en het is moeilijk in te denken dat daar zelfs de tram overheen ging.
Als we met een bocht de brug af zijn en niet naar de scheepswerf gaan, steken we direct naar links de Koepoortwal over en fietsen direct rechts de Koepoortstraat in. We zijn in Doesburg.
Doesburg was een garnizoensstad met poorten. Je moest vroeger voor negen uur binnen zijn, want de poort werd gesloten. Nu luidt nog steeds om negen uur de klok. Dit hoorden we van een oudere man die zijn huis binnenging aan de Koepoortstraat. Let op de oude trapgevels in deze stad. De gevels die Wenckebach heeft geschilderd konden we niet allemaal weervinden. Ziet u welke het zijn?
Aan het einde van de Koepoortstraat is rechts de Martinikerk, even verderop rechts het Raadhuis, links de Waag. Hier gaan we linksaf de Gasthuisstraat in, langs het Lalique museum en de VVV tot aan de Paardenmarkt. We gaan rechtsaf de Bergstraat (let op de naam en het hoogteverschil, vanwege de rivierduin) in, die overgaat via de Meipoortstraat en rechtdoor langs de rotonde, in de Kraakse Allee, nu Kraakselaan. Hier komen we langs het oude gebittenhuis (rechts), en een moderne weergave van de poort. De Kraakselaan gaat over in de De Dremptscher Dijk, nu De Drempterdijk. Het is de brede uitvalsweg, maar destijds moet het een kleine dijk geweest zijn richting de kerk van Drempt. Thijsse is verrukt van de brede onbebouwde uiterwaarden. Rechts zien we de boomgaard van ‘t Olde Ras en we komen langs de grote Stadswerf Doesburg.

Kerk te Drempt

Kerk te Drempt

We fietsen richting Drempt en als je door de wirwar van verkeersborden en lichten naar de St. Joriskerk kijkt, is nog dezelfde opstelling van gebouwen te zien als destijds. Kijk naar de aquarel “Kerk te Drempt”. De kerk van Drempt ligt duidelijk op een rivierduin. Bij de kerk steken we naar links de N317 over. Vooral als je aan de noordzijde van de kerktoren staat is dat rivierduin goed te zien, kijkend over de weilanden richting Zwarte Schaar. De toren heeft twee mooie details, halverwege ingemetseld. Kan het Willibrord zijn, of Karel de Grote met zijn vrouw? Na bezichtiging of niet: we gaan bij de voormalige pastorie schuin rechts de Kerkstraat in. Deze weg is lang. We passeren na een poosje links B&B “Dromen in Drempt”. Opmerkelijk zijn de fruitbomen rechts langs de openbare weg. Dat zou veel meer kunnen worden toegepast. Na de laatste huizen gaan we de eerste weg rechts: de Dubbeltjesweg. Links langs deze prachtige landweg ligt tussen de bomen Huize Ulenpas. Huize Ulenpas is nu een verzorgingshuis. We vervolgen de Dubbeltjesweg en komen in het prachtige dorpje Hoog Keppel. Ook hier weer een kerk op een hoog rivierduin. Opmerkelijk is de Keppelse Golfclub. We fietsen via de Burgemeester Panhuysbrink.

U heeft hier twee mogelijkheden:
1. U gaat via Hummelo. Daartoe gaat u via de Burgemeester Vrijlandweg linksaf de Prinsenweg op. Bij de Ulenpaslaan gaan we rechtdoor, bocht naar rechts de Kipstraat op. Bij de N314 aangekomen, steken we over en gaan we rechtsaf. Na ongeveer 350 meter gaan we rechtdoor de Zutphenseweg in. Deze gaat over in de Dorpsstraat. We naderen zo vanuit het Noorden het dorpje Hummelo. Bij de Gouden Karper aangekomen (onder) kunnen we van hieruit diverse markante punten bezoeken die bij landgoed Enghuizen horen. Volgens Thijsse, die er vaak en graag kwam, een oord met heel bijzondere planten. Een markant huis is het Rentmeestershuis. Dit is te zien als je het Domineespaadje tegenover de protestantse kerk inloopt. Verderop in het landgoed vinden we o.a. “De Klevenhorst”. Een oude ex-boerderij, voorheen met rundvee, waar men nu gasten ontvangt. Tijdens de jaarlijkse Hummelose kunstroute, tussen Pasen en Pinksteren, is het heerlijk wandelen over het landgoed, en kun je genieten van kunst in de natuur.
We fietsen, komend uit het noorden, vanaf de Gouden Karper rechtsaf via de Keppelseweg richting Laag Keppel.
Bij het verkeersplein aangekomen gaan we rechtdoor de Hummeloseweg in. We nemen daar een kijkje in de Hessenweg, die vlak achter de rotonde ligt.

2. U mijdt Hummelo en gaat vanuit Hoog Keppel de Burgemeester Vrijlandweg rechts de Monumentenweg in. U volgt deze weg en 30 meter na de Van Schuijlenburgweg gaat u schuin links de oude Hessenweg in (verderop aan de Monumentenweg ligt Stichting Zorgbad Zonnewater en de Hessenhal). Deze Hessenweg is een lange weg, (ongeveer 2 km). We steken de Oude Zuphenseweg over, vervolgen de Hessenweg en komen bij de rotonde ten zuiden van Hummelo (U kunt ervoor kiezen alsnog een kijkje te nemen in Hummelo).

Vanaf de rotonde gaan we rechtdoor (1), of vanuit de Hessenweg rechtsaf (2): Hummeloseweg en komen via een magnifieke beukenlaan in Laag Keppel aan. Bij de Gouden Leeuw kun je even rusten, om de hoek is de ingang van een restaurant dat hoort bij het zorghotel.

U heeft hier twee mogelijkheden:

De watermolen van Laag-Keppel

De watermolen van Laag-Keppel

1. U steekt de Rijksweg over, en gaat rechtdoor Laag Keppel in. Over de dode tak van de Oude IJssel is Kasteel Keppel te bewonderen (alleen toegankelijk op afspraak), en rechtdoor komen we bij het hoofdwater van de Oude IJssel en de ophaalbrug van Waterschap Rijn en IJssel. We zien nog steeds het rad van de watermolen. De weg naar het kasteel heet Dorpsstraat. Er is rechts een oude pomp, een molen en een moestuin. Landgoed Keppel is uitgestrekt en de moeite waard apart te bewandelen. We rijden terug naar de rijksweg N317 en gaan rechtsaf richting Doetinchem. Rechts zijn diverse paden die toegankelijk zijn.

2. U mijdt Laag Keppel en wacht met een bezoek tot de terugweg, Thijsse en zijn vrouw komen hier nogmaals. U steekt over en gaat linksaf.

Tolhuisje Groot-Zanden

Tolhuisje Groot-Zanden

U rijdt langs Landgoed Keppel over Rijksweg N317. Bij de rotonde rechtdoor en ongeveer 300 meter verderop zijn we bij Kampeerboerderij Groot Zande (rechts). Over het tolhuisje dat hier iets verderop heeft gestaan weet niemand meer te vertellen. De aquarel van dit bijzondere tolhuis nemen wij hier over uit het Verkade-album de IJsel. Na ongeveer 200 meter oversteken, linksaf, het weggetje, ook met de naam Rijksweg, ingaan. Na ongeveer 250 meter rechtdoor, de eigen weg volgen, na ongeveer 250 meter rechtsaf, de Rozegaarderweg op. Wellicht hoort u het grommende geluid van motoren, het komt van sportcomplex TCD te Hummelo. Wanneer de Rozegaarderweg over gaat in een zandpad, dit zandpad rechtdoor. Het is hier en daar mul, dus wellicht is afstappen nodig. U bent hier echt in de rivierduinen van landgoed Hagen. Bij de driesprong links de Hogenslagweg in. Aan het einde rechts en direct weer rechts: Klootsemastraat. Rechtsaf, U komt nu bij de Kruisberg voormalige (jongens)gevangenis en de Kruisbergseweg. We zijn in Doetinchem.
Neem een kijkje bij De Kruisberg. Dit was in de tijd van Thijsse een jeugdgevangenis. Het gebouw is een Rijksmonument, men zoekt naar een bestemming. LEEF Doetinchem is er nu gevestigd. We kunnen een kijkje nemen in de permacultuurtuin van de Stadsboerin. Daar worden dagelijks maaltijden verzorgd met lokale producten. Via de Kruisbergseweg fietsen we naar de binnenstad van Doetinchem, langs ziekenhuis Slingeland (rechts) en het Rietveld Lyceum (links). Verderop zien we links de koepel van de sociëteit en hotelvilla Ruimzicht. Hier gaat de Kruisbergseweg over in de Dominee van Dijkweg. Ds. van Dijk had Ruimzicht in 1868 gekocht en vertimmerde het tot eerste internaat voor begaafde leerlingen van de Latijnse school. In de tijd van Thijsse was het een soort gymnasium. Bij Ruimzicht, dus bij de driesprong met verkeerslichten, gaan we linksaf. In de tijd van Thijsse was hier een volkomen verkeerschaos, omdat allerlei sporen onoverzichtelijk het binnengaan van de stad bemoeilijkten. Steek direct de N318 over. U bent op de JF Kennedylaan, verderop de Dominee van Dijkweg oversteken. We fietsen rechtdoor langs de Merkez Moskee Doetinchem (rechts). Even verderop rechtsaf de Hofstraat in. Voorbij de Media Markt (links) en Amphion, het Theater (rechts), gaan we linksaf de Burgemeester van Nispenstraat in. Bijna aan het einde is links het stadsmuseum met VVV-kantoor. U gaat aan het einde rechts, de Heezenstraat in.

U heeft twee mogelijkheden:
1. U verkent Doetinchem uitgebreid, als Thijsse deed.

IJsselkade Doetinchem

IJsselkade Doetinchem

We zien nu al de grote of Catharinakerk op het Simonsplein. Dit heette vroeger Markt. Van de huizen die zijn geschilderd in 1915 is niets meer te herkennen. Hier genoten Thijsse en zijn vrouw van de markt. Die is nu nog steeds op dinsdagochtend. Ze kochten fruit en genoten van alle producten die te koop waren en de boerenmensen, die in de hele Hamburgerstraat hun marktwaren hadden uitgestald. Fietsen is nu verboden in dit voetgangersgebied. Thijsse ging langs de kerk door de Waterstraat naar de rivier, en via de IJsselkade, nu C. Missetstraat, voorbij de molen daar linksaf, de Raadhuisstraat in. Op de hoek Missetstraat – Raadhuisstraat is een school verbouwd tot Bibliotheek Achterhoek West. Hier is nu het archief van de streek. Thijsse en zijn vrouw kwamen langs de molen bij de Hamburgerpoort. Deze was aan het einde van de Hamburgerstraat, alwaar destijds, de laatste dinsdag van Augustus, de Markt/Kermis werd gehouden. We kunnen weer fietsen vanaf de Raadhuisstraat tegenover de Hamburgerstraat rechtsaf de Terborgseweg op. Links zien we het gemeentehuis van Doetinchem.

2. U rijdt door/langs de stad direct richting zuiden.
Vanaf de Heezenstraat linksaf (hier was vroeger de Heezenpoort) de Nieuwstad in. Langs Scapino rechtdoor, bij Raadhuisstraat rechtsaf. Na ongeveer 50 meter tegenover de Hamburgerstraat linksaf oversteken bij fietsverkeerslicht.

We volgen de Terborgseweg tot over het spoor, verderop gaan we rechts met het fietspad mee en passeren via een omleidende lus onder de weg de fietstunnel door de nieuwe Oostelijke Randweg. Vervolgens voorbij Agelink Uitvaartzorg, rechtsaf de Terborgseweg vervolgen. De Terborgseweg gaat over in Oude Terborgseweg. Na de bussluis gaan we linksaf de Oude Terborgseweg op. We gaan onder de A18 door. Links zien we Rozeboom Automaterialen. Het is vermoedelijk hetzelfde pand waarin destijds Café De Kemnade was gevestigd. Rechts is de achterkant van de McDonalds, een voor fietsers niet toegerust terrein. Even verderop buigt de weg naar rechts en kruist het fietspad de Gaanderenseweg. We steken rechtdoor over.

U heeft twee mogelijkheden:
1. U brengt, als Thijsse deed, een bezoek aan de rivier tegenover de Kemnade.
We fietsen rechtdoor langs de hekken (rechts) . Aangekomen bij de Slingerparallel, Ettenseweg N317, gaan we rechts en bij de verkeerslichten naar links om over te steken. Na het oversteken rechtsaf, om de Kemnadeallee te bezoeken. We fietsen een klein stukje richting Doetinchem A18 en buigen af naar links, de weg heeft betonplaten. Links zien we de historische boerderij Het IJsseltje. Het is een gemeentelijk monument en met hulp van de Gemeente Doetinchem in oude luister hersteld. De weg gaat aan het eind over in een bospad dat ons bij de oever van de Oude IJssel brengt. Aan de overkant rechts de Kemnade verscholen in het lover. Het is hier dat Jac. P. Thijsse stond en probeerde de veerman te bereiken. Dat lukte niet. Zij zijn met hun fietsen niet aan de overkant gebracht. We fietsen terug via hetzelfde pad en steken weer de N317 over om bij de Gaanderenseweg rechtsaf te gaan richting Gaanderen.

2. U gaat niet naar de rivier bij de Kemnade.
Na oversteken Gaanderenseweg linksaf richting Gaanderen.

Dit is de weg die Thijsse ook reed. Net voor de Bielheimerbeek zien we links de Hulleweg. Hulleweg 2 is nu een chique restaurant voor romantische diners. Ervoor staat De Pol, het heeft exact dezelfde vorm als in de tijd van Thijsse. Daarin is een B&B gevestigd.
De Bielheimerbeek is een begrip in de omgeving. Voorheen was er een wasserij. Wanneer je langs het witte gebouw kijkt richting spoor Doetinchem-Gaanderen, zie je daar het nieuwe natuurgebied “Watertap”. Mensen proberen daar de rivierduinen te herstellen en biodiversiteit te vergroten. In het gebied waar je fietst waren voorheen de rivierduinen heel prominent aanwezig. Ze zijn in de zeventiger jaren van de vorige eeuw afgegraven om het zand te gebruiken als ondergrond voor wegen en een nieuwe woonwijk. We vervolgen de Rijksweg door Gaanderen. Let op hoe we voorbij het centrum de glooiing naar omlaag afgaan. Op de grens tussen Gaanderen en Terborg ligt de Akkermansbeek. Vanaf daar heet de weg Doetinchemseweg. We komen aan de noordkant Terborg binnen. Thijsse spreek over een mooi Alexanderplein, mooier dan het Alexanderplein in Amsterdam. Wij hebben het niet kunnen vinden. Wellicht heet het nu St Jorisplein? Links ligt hotel “de Roode Leeuw”. Misschien is dat wel de plek waar Thijsse met zijn fietsgezel rustte.

Op weg naar de Grens.
Hoofdstuk II

In Terborg gaan we voorbij de Walstraat rechtsaf de Hoofdstraat in. We zien aan het begin van de Hoofdstraat op de plek waar vroeger de “Zandpoort” was St. Joris en de Draak. St. Joris is de beschermheilige van Terborg, dat in 2019 600 jaar stadsrechten heeft.

U heeft hier twee mogelijkheden:
1. We gaan, net als Thijsse, (heen en weer) door de Hoofdstraat en de Ettensestraat op tot de brug over de IJssel, richting Etten. Het moet daar een prachtig uitzicht zijn geweest over de landerijen en de onbedorven rivier. Pas op, even stilstaan bij de brug kan, maar er is vaak druk verkeer. Rechts kijkend over het water op de rechteroever was Vulkaansoord met hoge Populieren ervoor. Er werd vooral geëmailleerd.
We keren terug en bij het begin van de Hoofdstraat kijken we rechts naast de kerk van St. Joris en Barbara door het hek richting Kasteel Wisch. We rijden rechtdoor de Hoofdstraat in, destijds de enige straat tussen Rijksweg/Doetinchemseweg en IJssel.

2. U mijdt het tochtje naar de rivier en
gaat na schoenwinkel Böhmer in het midden van de Hoofdstraat 33-35 links of

Terborg, Paasberglaan

Terborg, Paasberglaan

(1) vóór schoenwinkel Böhmer rechts, onder de poort door, (een plaquette op de grond herinnert aan de bijzondere varens die hier eens groeiden). Tussen de nieuwe huisjes door, komen we op de plek die in het Verkade-album wordt beschreven als een soort “burgwal” langs de achtertuintjes. Iets van die sfeer is nog te proeven. Aan het einde gaan we links, Gravenpad, om aan het eind scherp rechts parallel over de Laan van Wisch terug te fietsen richting ingang Kasteel Wisch. Daar aangekomen treffen we een bord aan “Verboden Toegang”. Maar hier kunnen we wel even een blik werpen op de burcht en haar tuin. We rijden terug langs dezelfde Laan van Wisch en gaan de eerste rechts, de Paasberglaan in. We rijden nu aan de westkant van de Paasberg. Dit is een hoog markant rivierduin. Na ongeveer 300 meter verharde weg wordt de Paasberglaan één van de mooiste zandwegen. Rechts kijken we over de laaggelegen landerijen van Kasteel Wisch. Links de hoge rivierduinen.
Aan het eind voorbij het Almende College zien we links Huize Schuijlenburg. Het is nu heel anders, een modern complex voor senioren en verzorgingshuis. We vervolgen onze weg via de Paasberglaan, die overgaat in de Marktstraat. Een flinke bult op en we staan bij de RK St.Mauritiuskerk, die nu als coöperatie verder gaat. Voor de kerk de markt met een nieuw kunstwerk in roestig ijzer. “Silvolde gebouwd op zeven heuvelen”. De schilder Wenckebach heeft vermoedelijk in de Prins Bernhardstraat gezeten,een weg tegenover de Marktstraat, maar of die toen al zo heette?

Ulft

Ulft

We rijden net als Thijsse aan het eind van de Marktstraat voor de grote kerk rechtsaf langs de oude weg richting zuiden. De Terborgseweg is hier Ulftseweg. Na ongeveer 800 meter zien we links de Shop in Shop HodgePodge. Een initiatief voor iedereen om laagdrempelig te handelen. Je krijgt er gratis koffie en kunt er iets lekkers kopen van de plaatselijke bakker Ten Have. Over de rotonde gaan we linksaf richting Ulft. Bij het oversteken ziet u recht voor u het oude DRU-complex. Het vertegenwoordigt een belangrijk deel van de economische geschiedenis van Ulft, de ijzerindustrie. De toren is uit 1913. In Ulft naderen we de Oude IJssel. Vlak voor de brug steken we de weg over naar links en gaan een fietspad in langs het water, passeren “Het Anker”, nu een roei- en kanovereniging. Het fietspad heet Deurvorster Kerkpad. Dit volgen we tot aan waar vroeger in Ulft stuw en sluis waren. Het is nu slechts een stuw. We gaan rechts over de stuw en het water en om de nieuwe vistrap heen, direct rechts en direct links en dan weer rechts het fietspad op langs de muur rechts en het water aan de linker hand. Even verder komt de Aastrang in de Oude IJssel. Na de fietssluis linksaf en na ongeveer 150 meter weer links door een fietssluis, het fietspad op. We vervolgen de route rechts van de rivier en houden rechts aan bij de gekleurde uitkijkpost boven het water en vervolgen het pad tot we bij de Engbergen IJsselbrug komen. We gaan links de Engbergseweg op en de eerste weg rechts, de Bosweg in, langs het parkeerterrein van Restaurant Engbergen. Zo komen we bij Openluchttheater Engbergen. Neem gerust een kijkje in dit openluchttheater, gebouwd in de rivierduinen. We zijn hier vlakbij Duits grondgebied.

Vlak voor de ingang van het openluchttheater gaan we vanaf de Bosweg rechtsaf een zandweg in richting Gendringen. Het pad buigt na ongeveer 200 meter haaks naar rechts. In deze bocht ziet u recht voor u de unieke steilrand. Hier was eens de bedding van de rivier. Linksaf het grindpad op en we komen over een hoge boogbrug, dan rechtdoor langs manege Diekshof naar de Ulftseweg. Voor het oversteken naar links gaan en vervolgens de Ulftseweg oversteken. We rijden naar Links richting Gendringen. Thijsse kon in Gendringen niets over de dichter/wetenschapper Staring vinden. Dat verbaasde hem. Nu zien we wel een Staringstraat.

Zwanenburg

Zwanenburg

De Ulftseweg maakt ten zuiden van het dorp Gendringen een bocht naar links. We volgen de weg: Anholtseweg. Het moet hier in de buurt zijn geweest dat Thijsse een ketting aantrof over de weg, vanwege de grenspost. We gaan de tweede weg rechts, net voor de grens met Duitsland, de Zwanenburgseweg in. Dit is tegenover de plek waar links van de weg het moderne huis “De Wildt” staat. Na zo’n 1,5 kilometer Zwanenburgseweg vinden we links in de akker de plek waar de Zwanenburg heeft gestaan. Een dijkje verbindt de plek met de weg. De boer wil niet dat het zichtbaar is en laat het restje ruïne overwoekeren. Het is hier dat Thijsse en zijn vrouw hun fruit van de markt in Doetinchem aten. Na de flauwe bocht naar rechts gaan we links de Landfortseweg in. Waar deze weg naar rechts buigt, gaan wij rechtdoor, het grindpad op, langs de witte palen en slagboom van “Het Geldersch Landschap” en komen in het landschapspark van Landfort. Kijk uit naar de Wespenorchis. Die willen we hier speciaal genoemd hebben. Het huis ligt rechts en is grondig onder handen genomen, net als het park. Thijsse beschrijft een ontmoeting met een Pruisische soldaat bij grenspaal 728 en 729. We kunnen die nu niet meer vinden, wel paal 718. De IJssel is hier de grens met Duitsland. We fietsen rond de tuinen van Landfort, zien even om de bocht links een hoger gelegen ecologische weide, zonder veel insecten, terwijl de planten nu, in juni, in volle bloei staan. We komen weer terug aan het begin bij de slagboom. We gaan links, via Landfortseweg dezelfde weg terug en rechtsaf de Zwanenburgseweg op, richting Gendringen. Thijsse besliste hier niet dezelfde weg terug te gaan, maar een route door het stroomgebied van de oude vlechtrivier te nemen. Hij wil de drukte in Doetinchem niet weer meemaken. Het moet dan al wat later op de dag zijn, want om 14.00 u waren ze in Gendringen. Hier kunnen ook wij kiezen, terug via Gendringen of linksaf, de Koksallee in.

U heeft hier twee mogelijkheden:
1. Via de Koksallee en de Moezeköttel rond Gendringen fietsen. Na ongeveer 300 meter op de Zwanenburgseweg linksaf: Koksallee. Volg deze een heel eind, slingerend door het landschap. Dan komt een T-splitsing, waar u rechtsaf gaat, de Nieuweweg richting Moezeköttel. Nieuweweg rechts volgen en verderop bij Asbroek rechts langs Moezeköttel en de boerderij van Hettelaar. Verderop links de Eikelenboomseweg in. Aan het eind gaat de Eikelenboomseweg over in de Hoge Rokken. Aan het eind gaan we linksaf, de Wiekenseweg op. We zijn dan bij Drooghout Gendringen.

2. We volgen de Zwanenburgseweg tot aan de Anholtseweg. Linksaf de Anholtseweg op tot aan het dorp Gendringen. Daar via een nauwe ingang de Grotestraat in. Na zo’n 150 meter ziet u rechts de kerken. Vooraan de St Maartenkerk en verderop de Martinuskerk.
Het huis Maria Postel werd kortgeleden gesloopt, vernietigd.
We volgen rechtdoor de Grotestraat het dorp uit en steken rechtdoor de Wiekenseweg in.

Voorbij Drooghout Gendringen gaan we de eerste weg rechts, de Dijkweg in. We steken de Miltseweg over en vervolgen de Dijkweg. We gaan linksaf de Weteringweg op. We weten niet of Thijsse deze weg nam, maar het is aardig de mogelijkheid te hebben op woensdagmiddag het informatiecentrum “Min40Celsius” in Varsselder te bezoeken. Bij de T-splitsing zijn we bij de Hoofdstraat aangekomen.

U heeft hier twee mogelijkheden:
1. Wilt u bezoekerscentrum Min40Celsius bezoeken, kijk dan naar de openingstijden. Woensdagmiddag bent u altijd welkom. Bij de Hoofdstraat rechtsaf, na ongeveer 400 meter ziet u Min40Celsius aan de rechterkant: Hoofdstraat 14, Varsselder.

2. Willen we dat niet, rijdt dan linksaf de Hoofdstraat op, door het buurtschap Varsselder, langs “De Zon”. Aan het einde van de Hoofdstraat zijn we bij de Netterdense Zandwinning. Hier is een omvangrijk natuurontwikkelingsproject gerealiseerd. Over ongeveer 10 jaar houdt het zandwinnen op.

U heeft hier twee mogelijkheden:
1. Een wat langere route via landelijke weggetjes, en Lengel. (U zou dan ook ‘s-Heerenbergh kunnen bezoeken).
We gaan linksaf de Azewijnsestraat op. Na ongeveer 900 meter gaan we rechtsaf: Omsteg. Ook hier is aan zandwinning en natuurontwikkeling gedaan. Voor de Lupseweg rechtsaf de Broekweg op. Op de N816 steken we over en gaan linksaf het fietspad op. Bij de rotonde van de N816, gaan we rechtdoor, richting ’s Heerenberg. U ziet links wat de “moderne tijd” met ons landschap en de vruchtbare aarde doet. Daarna de eerste weg rechtsaf, Op den Dam in.

2. We gaan bij zandwinning Netterden rechts: Azewijnsestraat. Aangekomen bij de Berghseweg, deze N816 oversteken en linksaf. Dan een lang stuk rechtdoor. U volgt de Eerlandse Straat, gaat rechtdoor bij de rotonde Laakweg, en volgt de Meilandse Dijk en dan eerste weg rechts: Op den Dam.

Vanaf Op den Dam: de eerste weg links: Wethouder Brandtsweg, dan eerste weg rechts: Borgstraat. We hebben steeds een mooi zicht op Azewijn. Azewijn is gebouwd op een rivierduin. Thijsse herkende de toren en kon daardoor niet verdwalen. Eerste weg links: Hartjesstraat, eerste weg rechts Korenhorsterweg. En daar is de stuwwal van het Montferland. Rechtdoor de N335 oversteken: Vinkwijkseweg en bij de zevensterkruising in Zeddam rechtdoor: Vinkwijkseweg. Bij de ‘s-Heerenbergseweg rechtsaf en gelijk weer links de Bovendorpsstraat in. Bovenaan zien we links de rosmolen, Bovendorpstraat 21. Deze is in 1546 gebouwd en maalde op paardenkracht en verderop de toren-molen, Bovendorpstraat 14, Deze is gebouwd in 1441. Dit is mogelijk de oudste torenmolen van Europa. Er wordt graan gemalen. Bovenaan kunt U rechts naar de Museumboerderij. We gaan rechtdoor. U komt bij de Beekseweg.

Daar gaan we rechtsaf richting Beek. Dit stuk van Montferland is net zo indrukwekkend als destijds. We zijn nu op de stuwwal die gevormd is in de één na laatste ijstijd, door opstuwend ijs, zo’n 200.000 – 170.000 jaar geleden Er lag toen een pakket ijs van wel 300 meter dik in dit deel van Europa. Over de heuvels heen komen we na een aantal kilometers bij het open uitzicht richting Beek. Hier stonden 100 jaar geleden veel grote indrukwekkende berken. Let op, we gaan net uit het bos komend, rechtsaf richting Loerbeek: Berkenlaan. Aan de overkant staan nog wat kleine berken. We gaan aan de rand van de Hettenheuvel naar het noorden. Thijsse beschrijft bossen met Lariksen. In Loerbeek rechtsaf richting Kilder: Doetinchemseweg. Die gaat over in Beekseweg. In Kilder linksaf de N815 op. We gaan over de snelweg A18. Deze weg volgen we tot Wehl. Bij pannenkoekenhuis De Zon linksaf de Koksgoedweg in richting het centrum. Hier maakte Thijsse kennis met de papieren bloemen en een plek waar een garnizoen was. Over het spoor gaat de Koksgoedweg over in Stationsstraat. We volgen die tot in het centrum en dan gaat de Stationsstraat over in Grotestraat. Bij de grote St. Martinuskerk en kerkplein rechtsaf de Keppelseweg op, richting Doesburg. De weg loopt bijna recht naar het noorden. Bij de rotonde rechtdoor de N814 volgen richting Laag Keppel. De Keppelseweg wordt Wehlsedijk. Het is overal even duidelijk hoe veel drukker de wegen zijn. Het duurt niet lang of we zijn weer bij de Oude IJssel en Laag Keppel. Het molenwiel is nu anders, maar op dezelfde positie als 100 jaar geleden? We kunnen weer genieten van Slot Keppel rechts, en het prachtige dorpsbeeld van Laag Keppel in de N814 tot aan de Rijksweg. Bij Hotel de Gouden Leeuw, nu een verzorgingshotel, met wel een klein café voor ieder, gaan we links en volgen het fietspad via Drempt tot Doesburg. We komen vlak langs alle mooie punten die we eerder hebben gezien tijdens onze tocht. Een herkansing kennis te maken met de Hessenweg, die deels parallel loop aan de huidige weg. Via Drempt, de Drempter Dijk (bezoekt u de boomgaard met oude rassen?) en de Kraakse Allee, komen we weer in het vertrouwde Doesburg. Wie weet zoekt u hier net als Thijsse een plek om iets te eten en te overnachten? Er is één groot verschil. Thijsse had op zijn gloednieuw rijwiel geen lantaren, en moest daarom de tocht staken. U heeft waarschijnlijk moderne verlichting met misschien wel een accu, die ook uw trappen ondersteunt. Vroeger moest u in de zomer voor negen uur binnen zijn. De poort werd dan gesloten in deze vestingstad, waar de poortklok dan luidde.
Er is maar één weg naar Dieren, over de brug en dan rechtdoor langs de Lamme IJssel, nog zo’n 30 minuten fietsen. Het laatste stuk over de Ellecomsedijk, weer langs de Koningsmuur met haar bijzondere varens, linksaf langs de Hof van Dieren onder de weg door en rechts over het spoor.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *